ابراهيم، معلم وفا و پايبندى به عهد الهى
سوره نجم نیز که در سال سوم بعثت (پس از سوره اعلی) در
مکه نازل شده است، معرفی ابراهیم را از سطح صحیفه او بالاتر برده، صفت
جامعی را در نهایت اختصار و ایجاز، از آن انسان برتر سراغ می دهد؛
«ابراهیم الذی و فی » (۱)
کلمه «وفی» (وفا کرد) در باب تفعیل ( که دلالت بر تکثیر می نماید) «وفی» می
شود ، به کسی «وفا» دار می گویند که عهدی را بانجام و نذری را به نهایت
رسانده و در انجام وظیفه خود کوتاهی و قصور نکرده باشد. وقتی این صفت (در
باب تفعیل)کثرت پیدا کند، از وفاداری همه جانبه و پایبندی و محافظت مداوم
بر عهد و پیمان حکایت می کند. اشاره باین صفت ابراهیم در سوره نجم دقیقاً
بدنبال مذمت کسانی است که بدلیل پشت کردن بحقایق، حداقل بخشش و خیر و خاصیت
را داشته همچون چاهی که خشکیده باشد « نم پس نمیدهند» (ارایت الذی تولی، و
اعطی قلیلاً و اکدی). (۲)
همانطور که ذکر گردید، نام حضرت ابراهیم بعنوان اسوه و الگوی انسان، جامع،
در هر سوره ای متناسب با موضوع و محور آن سوره مطرح شده است. «توفیه» که
مصدر باب وفا (در باب تفعیل) است، دلالت بر پر پیمانه و پربار و بهره بودن
می کند که درست مقابل صفت «اعطی قلیلاً او اکدی» می باشد.
در همین اشاره کوتاه که در ابتدای دعوت اسلام به وفای ابراهیم شده است،
هزاران نکته بلند از تعریف و تمجید در وصف آن بزرگوار آشکار می گردد. جالب
اینکه در این سوره نیز مطرح کردن صحف ابراهیم و موسی برای یادآوری این
حقیقت است که بیان وابستگی سرنوشت انسان به تلاش شخصی او سابقه ای از عهد
باستان دارد، علاوه بر آن، ارتباط فعل «وفی» با جزای «اوفی» (پر و پیمانه و
کامل) که در آیه ۴۲ آمده، تلویحاً تلاش توحیدی تمام و کمال این انسان اسوه
را بیان می نماید.
ام لم ینبا بما فی صحف موسی ، و ابراهیم الذی و فی ، الا تزر و ازره وزر
اخری، و ان لیس للانسان الا ما سعی و ان سعیه سوف یری، ثم یجزیه الجزاء
الاوفی، و ان الی ربک المنتهی.
.
۱ - نجم ۳۷- ابراهیمی که پیمانه و ظرف (وجودی
خویش را از رحمت الهی با عرض عبودیت و تسلیم و تعهد) پر و لبریز کرد.
۲ - اکدی از ریشه کدی به کسیکه در بخشش بخیل باشد
گفته می شود. همچنین به لایه ای از سنگ و قشر سخت که در قعر چاه مانع
دسترسی بآب میشود.
